Ở trung tâm Thủ đô Hà Nội, Phường Cửa Nam là một không gian lưu giữ nhiều lớp ký ức đô thị đa dạng, nơi mà giá trị thẩm mỹ và sinh hoạt truyền thống được bảo tồn và phát huy qua thời gian. Nghệ thuật thị giác tại đây không chỉ góp phần định hình bản sắc kiến trúc độc đáo mà còn phản ánh diện mạo của một Hà Nội cổ kính đang từng bước chuyển mình trong nhịp sống hiện đại đầy năng động.
UBND phường Cửa Nam đã tổ chức tọa đàm ‘Phát huy di sản nghệ thuật thị giác ở phường Cửa Nam’ tại Trường THCS Trưng Vương. Sự kiện này thu hút sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu và lãnh đạo địa phương, nhằm thảo luận về cách phát huy những di sản nghệ thuật thị giác vốn có của phường Cửa Nam.
Phát biểu khai mạc tọa đàm, bà Phạm Ngọc Thúy, Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội phường Cửa Nam, cho biết sự kiện này là một phần trong nỗ lực cụ thể hóa các nội dung thuộc Chương trình 06-CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy Hà Nội về ‘Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025’. Bên cạnh đó, nghị quyết số 09-NQ/TU, ngày 22/2/2022 của Thành ủy Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hoá trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cũng được địa phương tích cực triển khai.
Di sản nghệ thuật thị giác bao gồm những giá trị lịch sử, văn hóa, thẩm mỹ được thể hiện qua các hình thức có thể cảm nhận bằng thị giác như hội họa, kiến trúc, điêu khắc, nhiếp ảnh, sắp đặt… Họa sĩ, nhà nghiên cứu Trần Hậu Yên Thế nhận định rằng: ‘Một bức tranh không chỉ là tác phẩm nghệ thuật, mà còn là hiện vật văn hóa, phản ánh kỹ thuật, thẩm mỹ và câu chuyện lịch sử.’ Tại phường Cửa Nam, những lớp di sản ấy được thể hiện đậm nét qua các bảo tàng như Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Bảo tàng Phụ nữ, Bảo tàng Công an Nhân dân… và những công trình kiến trúc thời Pháp thuộc như Khu Đấu Xảo, nhà ga Hàng Cỏ, Trường Mỹ thuật Đông Dương (nay là Đại học Mỹ thuật Việt Nam) hay Trường Trung học cơ sở Trưng Vương. Tất cả đều góp phần tạo nên một hệ sinh thái thị giác đa tầng giữa lòng Hà Nội.
Các chuyên gia tham gia tọa đàm cho rằng di sản nghệ thuật thị giác không chỉ là ký ức cần lưu giữ mà còn là chất liệu sáng tạo trong công nghiệp văn hóa, tạo cảm hứng cho sản phẩm du lịch, thiết kế và nghệ thuật ứng dụng. Từ đó, một số gợi ý thực tiễn đã được đưa ra như ứng dụng công nghệ trình chiếu, đồ họa tương tác, kể chuyện bằng hình ảnh thông qua không gian triển lãm và trải nghiệm trực tiếp.
Về phía chính quyền địa phương, bà Phạm Ngọc Thúy nhấn mạnh rằng việc bảo tồn và phát huy di sản nghệ thuật thị giác cần gắn với giáo dục cộng đồng, xây dựng thương hiệu địa phương và phát triển các sản phẩm văn hóa có giá trị ứng dụng cao. ‘Với tiềm năng di sản sẵn có, phường Cửa Nam hoàn toàn có thể phát triển các tuyến du lịch di sản, thúc đẩy sản xuất thủ công mỹ nghệ, hoặc tổ chức các sự kiện nghệ thuật quy mô nhỏ nhằm gắn kết người dân với di sản’, bà Thúy nhấn mạnh.
Trong bối cảnh Hà Nội đang thúc đẩy phát triển văn hóa theo hướng công nghiệp sáng tạo, phường Cửa Nam, với chiều sâu lịch sử và vị trí trung tâm, hoàn toàn có thể trở thành một mô hình mẫu trong việc bảo tồn và phát huy di sản nghệ thuật thị giác. Qua đó, không chỉ góp phần bảo vệ những giá trị văn hóa truyền thống mà còn xây dựng một hình ảnh Hà Nội hiện đại, năng động nhưng không quên đi những cội nguồn văn hóa của mình.
